Verem (tüberküloz), hava yolu ile bulaşan, başta akciğerler olmak üzere tüm doku ve organları (kemik, deri, göz gibi) tutabilen bulaşıcı bir hastalıktır. Öksürük, konuşma, şarkı söyleme gibi solunum faaliyetleri ile havaya saçılan verem basili uygun şartlarda uzun süre havada asılı kalabilmektedir. Verem mikrobu, güneş görmeyen ortamlarda havada uzun süre canlı kalabilir. Güneşten gelen ultraviyole ışınları verem mikrobunu kısa sürede öldürür.

• Bu mikrobu alan kişilerin;
  • %5’i ilk 1-2 yıl içinde aktif verem hastası olur,
  • %5’inde 2. yıldan sonra herhangi bir zamanda vücut direncinin düştüğü durumlarda, vücutta beklemekte olan verem mikrobu çoğalarak verem hastalığına yol açar.
  • Yaklaşık %90’ında ise verem hastalığı gelişmez; verem mikrobu vücutta sessiz olarak kalır.

Ne Sıklıkla Görülüyor?

Verem günümüzde önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre;

• Dünya nüfusunun yaklaşık dörtte biri tüberküloz basili ile enfekte olup bunların %5-10’unda aktif hastalık gelişmektedir.
• 2021 yılında, dünya genelinde yaklaşık 10,6 milyon yeni tüberküloz hastası ortaya çıkmış ve 1,6 milyon insan tüberkülozdan hayatını kaybetmiştir.
• Tüberküloz, bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanan ölüm sebepleri arasında COVID-19 hastalığından sonra ikinci sırada yer almaktadır

Hastalığın gelişme riski basillerle karşılaştıktan sonraki ilk 2 yılda en fazladır. Özellikle çocukların, yaşlıların, vücut direncini düşüren başka hastalığı olanların (kanser, şeker hastalığı gibi) veya vücut direncini düşüren ilaç kullananların özellikle dikkatli olması gerekir.

           Tüberküloz Enfeksiyonunun Tüberküloz Hastalığına Dönüşmesini Kolaylaştıran Durumlar

• 5 yaş altındaki çocuklar
• HIV enfeksiyonu olan kişiler
• Bağışıklığı baskılayan tedavi alan kişiler
• Silikoz, şeker hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, lösemi, lenfoma ya da baş-boyun kanserleri, akciğer kanseri olanlar
• İdeal vücut ağırlığının %90’ından daha az kiloda olanlar
• Sigara içenler, ilaç bağımlılığı olanlar ya da alkol kullananlar

Tedavisi mümkün mü?

Tedavi olmayan, tedavisini düzenli sürdürmeyen hastalarda öldürücü seyredebilen verem hastalığı, ilaçların düzenli kullanılması halinde tedavi edilebilen ve %95-99 oranında iyileşme sağlanan hastalığın tedavi süresi ise 6-24 ay arasında değişebilmektedir. Bu uzun tedavi süresi boyunca tedaviye uyumsuzluk ya da tedavinin yarıda kesilmesi gibi çeşitli nedenlerle ilaçlara dirençli tüberküloz olguları gelişebilmektedir. Ayrıca tedavi programına uyumsuz olmak; ilaçların etkinliğini azaltarak enfeksiyon sürecinin uzamasına, hastalığın tekrarına ve ölüme yol açabilmektedir. Bu durum hem bireylerin hem de tüm toplumun sağlığı tehdit edebilmektedir. Ayrıca toplumda hastalığın bulaşma olasılığı ve tedavi maliyeti de artmaktadır. Ülkemizde ilaç uyumsuzluğunun önlenmesi amacıyla Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) uygulanmaktadır.

      Belirtiler Nelerdir?

• 2-3 haftadan uzun süren öksürük
• Ateş
• Gece terlemesi
• İştahsızlık, kilo kaybı
• Yorgunluk, halsizlik
• Balgam çıkarma
• Kan tükürme
• Nefes darlığı
• Göğüs ve sırt ağrısı

Kişinin ve toplumun tüberküloz hastalığından korunmasındaki en önemli faktör, hastalığın erken tanısının konulması ve en kısa sürede etkili tedavisinin yapılmasıdır. Bu nedenle 2-3 haftadan uzun süren öksürük, ateş, gece terlemesi, iştahsızlık, kilo kaybı gibi şikayetleri olanların tüberküloz açısından tetkik edilmesi için verem savaş dispanserilerine ya da bir başka sağlık kuruluşuna müracaat etmesi gerekmektedir.

Tanı ve Tedavi

Vereme yönelik tanı ve tedavi hizmetleri ülkemizde ücretsiz olarak sunulmaktadır. Tüberküloz hastalarının tedavisinde kullanılan tüm ilaçlar, Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilerek vatandaşlara ücretsiz olarak ulaştırılmaktadır. Sağlık Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında imzalanan protokol çerçevesinde de tedavi ve kontrollerini düzenli olarak yaptıran, ekonomik ve sosyal güçlükler yaşayan tüberküloz hastalarına aylık şartlı nakdi sosyal yardım yapılmaktadır.

VEREMSİZ BİR TÜRKİYE için;

• Bebeklere BCG aşısının zamanında yaptırılması,
• Bireysel ve toplumsal hijyen kurallarına uyulması,
• Uzun süreli öksürük ya da tüberküloz hastası ile temas edilmesi durumunda, vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmesi,
• Tüberküloz hastası ve temaslılarının, ilaçlarını, sağlık personelinin gözetiminde ve düzenli bir şekilde kullanmaları oldukça önemlidir.

*

Afşin İlçe Sağlık Müdürlüğü