Paris 2024 Olimpiyat Oyunları devam ediyor. Bayan Voleybol Milli Takımımız Çin milli takımını yenerek yarı finale yükseldi. Ancak İtalya karşısında aynı başarıyı gösteremedik. Kızlarımızı tebrik ediyor ve ülkemizi başarıyla temsil ettikleri için minnet duyuyorum. Çin maçını seyrederken Çince de “kriz” ve “fırsat” kelimelerinin aynı kökten geldiğini anımsadım. Bizde de “risk” ve “rızk” kelimeleri aynıdır. Her kritik olayın yeni fırsatlar doğuracağını, alternatiflere kapı açacağını anlatır!
İnsanlar yaşanılan olağanüstü dönemlerden sonra değişim ve dönüşüme daha açıktır. Maçtan sonra ağlayan çin milli takımı oyuncularını ekranlarda seyrederken, yaşadıkları travmayı ve bu krizi nasıl fırsata çevirecekler acaba diye aklımdan geçirmiştim. Bu gün aynı durum bizim milli takım oyuncuları için gerçekleşti.
“İşini iyi yap! İşini iyi yapmak kazancının karşılığı değil, karakterinin karşılığıdır. Döktüğün beton toprağın altında kalsa bile güzel olmalı.” diye bir söz vardır. Bu sözü çok önemserim. Konu inşaatla ilgili gibi gözükse de hayatın tümü için söylenmiş bir sözdür. Bireysel davranış kalıplarının toplumsal ahlaka ve toplumun güvenli yaşam parametrelerine nasıl yansıdığının özetidir aslında. İşini iyi yapmayan veya yapamayan kişi ya da kurumların karaktersizliğinin bedeli ağır olmadı mı? En son yaşadığımız deprem afetinde önümüze konan fatura toplumsal çürümüşlüklerimizin bedeli değil mi? Ve bu faturayı ödemeye devam etmiyor muyuz? Bu faturanın neden bu kadar ağır olduğu üzerine biraz kafa yoralım isterseniz.
DÜŞÜNME İNSANA ÖZGÜ BİR DURUMDUR…
İnsan zihni fikir üretir. Bu üretim düşünme eyleminin bir sonucudur. Ancak düşünmenin nasıl yapılması ve bunun yöntemleri okullarımızda öğretilmiyor maalesef. Böyle olunca da mantık örgüsüne dayalı düşünce tarzı hayatımızın içerisinde yer almıyor. Sorgulamadığımız dayatma ve ön kabullerimizle zamanımızı dolduruyor, yaşadığımız krizleri fırsata çeviremiyoruz. Ancak iyi bir şey yapıyoruz ki o da yas tutmak ve yaşadıklarımızı tekrar etmek!
KORTEKS VE NÖRON MESELESİ…
Aklın sadece bilgi demek olmadığını biliyoruz. Akıl aynı zamanda bu bilgileri yargılayıp, birleştirerek bağlantı kurmaktır. Ve bu bağlantıları hayata uygulayabilmektir. İşte insan denilen canlının beyni bu işe yarıyor. Tabi ki tıpla alakalı yazı yazmıyorum. Bu benim alanım değil ama insan denilen bir canlı olduğum için sahip olduğumu şeylerin özelliklerini de öğrenmem gerekiyor. Bu nedenle merak ettiğim konularla ilgili araştırma yapıyorum. Ve merak ettiğim en önemli konulardan birisi de beynimiz. İnsan beyninin nasıl çalıştığı, hangi bölümlerin ne gibi işlevinin olduğunu bilmek için beyin cerrahı olmamız gerekmiyor. Benim hayatımı ilgilendiren her şeyle alakalı bilgi edinmem gerekiyor. Oysa biz yaşam rutinlerimizi bozmuyor, kendimizi zorlamıyor ve hazırı tüketmeye devam ediyoruz. Örneğin, hepimiz cennete gitmek istiyoruz ama bunun yolunu araştırmayı sadece din adamlarına bırakıyoruz. Bu doğru bir yöntem gibi gözükmemektedir…
Öğrendiğim kadarıyla beynimizin içinde “korteks” adında bir bölüm var. Ve bu korteksi besleyen “nöron”isminde milyonlarca işçi çalışıyor. Nöronların yaptığı en önemli fonksiyon kortekse enerji sağlamak. Bu enerjinin adına da “bilgi” diyoruz. Korteksinizdeki bilgiler nöronlarınız vasıtasıyla harekete geçiyor ve sizin eylemlerinizin nedenini oluşturuyor. Bilginin sürekli olmadığı durumlarda nöronlarınız uyuşuyor. Nöronların aktif olduğu durumlarda ise korteksiniz zirve yapıyor. Yani beynini kullanmak böyle bir durumdan sonra mümkün olabiliyor. Yaşamamız için “korteks” denilen bölümün aktif olup olmamasının çok önemi yok. Eğer sorgulamadan yaşıyorsan, nefes almayı yaşamak sanıyorsan, tabiri caiz ise ot gibi yaşıyorsan hiç de lazım bir şey değil. Duruyor orada öylece. Dursun!
BEYNİMİZİ NEYLE BESLERİZ?
Nöronlar “eğitim”le beslenir. Ezbere değil, değerler temelli ve sorgulama temelli eğitim! Eğer bu eğitimle nöronlarını ve korteksini donatmaz isen hayatta kalmak için beyninin “amigdala” bölgesi devreye giriyor. Yani hayvani içgüdülerini kontrol eden karanlık bölgen. Bu bölge senden hiç bir şey istemiyor. Örneğin araştır, oku, kitap yaz, şarkı dinle, şiir yaz demiyor. Ya ne diyor? “Hayatta kal ve bunun için yaşamın önündeki farklılıkları, seninle aynı düşünmeyen ve ortak paydadan beslenmediğin her şeyi yok et” diyor.
SONRA NE OLUYOR?
“Korteks”ini besleyip büyütmezsen beynindeki diğer bölge olan “amigdala” seni ele geçirir. Bu bölgenin egemen olduğu beyin için farklı olan her şey tehdittir. Örneğin her türlü insani terör eylemi korteksin devre dışı kalıp amigdala bölgesinin hakim olduğu bir fiiliyatın sonucudur. Bu fiiliyat kaostan beslenir ve tek besini celahettir. Yani öğrenmeyi reddetmektir.
Bu kaosun tek çıkış yolu eğitim ve eğitimin yöntemi de OKUMAK’tır.
Okuduğunuz zaman yaşadığınız krizleri fırsata çevirecek esnekliği kazanırsınız. Okuduğunuzda örneğin afet ve acil durumların sebep sonuç ilişkisini kavrar, zarar azaltma mantığını anlar ve doğayla uyumu ön plana alarak yaşarsınız. Aksi durum kan, gözyaşı ve çaresizliktir. Millet olarak olağanüstü dönemler yaşadık ve yanlış içselleştirdiğimiz bir çok şeyi değiştirme ve dönüştürme fırsatını yakaladık. Bu bu şansı kullanabildik mi!
AFETLER KADER DEĞİLDİR!
Kader, seçim demektir. Ve bu seçimlerimizi beynimizin hangi bölgesiyle yapıyorsak o durumlara hazırlıklı olmalıyız. Beynimiz bize sürekli mesaj gönderir. Ve der ki; bende iyi-kötü, güzel-çirkin, faydalı-faydasız diye sizce belirlenmiş her türlü eylemin kaynağı mevcuttur. Hangisini beslersen ben sana onu sunarım. Talebin neyse arzım o olacaktır. Yani, önüne konulan fatura senin eylemlerin sonucunda oluşan bir seçim listesidir. Kaosun değil kosmosun hakim olduğu bir dünya için aklımızı doğru kullanmak isteği ve bol okumalı, afetsiz günler dileğiyle…
Kaynak:
https://www.psychologytoday.com/us/blog/thinking-in-black-white-and-gray/202111/two-parts-the-brain-govern-much-mental-life?source=post_page e2441f3f0824
–
Hüseyin Kanza
